Vasten

Waarom dit onderwerp

Mijn onderzoek gaat over vasten. Het is al langer een onderwerp wat me bezig houd.
Voor de meeste christenen in Nederland is het niet een gewoonte om te vasten. Het wordt wel steeds iets populairder, vooral de tijd voor Pasen. Maar dan zijn er ook veel variaties. Vaak kiezen mensen er dan voor om bijvoorbeeld 40 dagen geen sociale media te gebruiken, 40 dagen geen suiker of dergelijke.
Zelf heb ik nog nooit gevast, maar wanneer ik in de Bijbel erover las, dan was er altijd een soort vraag in me, van waarom doen de christenen om me heen dit niet, waarom doe ik dit niet? Is het nu wel of geen opdracht vanuit de Bijbel en waarom doen zoveel christenen in Nederland het niet?
Toen ik begon te bidden voor een onderwerp voor dit onderzoek ging het over ‘Holy Habits’. Een aantal keer kwam ook vasten voorbij, en dat bleef maar in mijn hoofd “hangen”.
Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik het ook wat spannend vond. Wat als het een opdracht blijkt te zijn, dan moet ik dus ook gaan vasten. Lijkt me pittig en ook best moeilijk. Hou ik dat wel vol?
Toch voelde ik dat ik eerlijk moest zijn en het moest gaan onderzoeken.

Definitie vasten

Wat is vasten? Je kan het heel zakelijk zeggen: vasten is je tijdelijk onthouden van eten, of een versobering in het gebruik van voedsel en luxe voor een geestelijk doel.
Maar het is meer en dieper. Het gaat om ‘Innah nephesh’. In de grondtekst is dit het woord wat staat voor vasten. Het betekent: Verootmoediging. Jezelf verootmoedigen. Buigen en weten: ‘Ik kan niet verder, ik heb hulp nodig’. Het is meer dan je onthouden van drinken of eten of wat dan ook. Het gaat gepaard met een innerlijke houding.
Je zegt tijdelijk ‘nee’ tegen je eigen verlangens die zijn ingesleten in je dagelijks leven om je op God te richten. Het is een beheersen van je eigen, lichamelijke behoefte en je verootmoedigen voor God.

Vasten in het Oude Testament

Er is een verschil tussen vasten in het oude en nieuwe Testament.
In het oude testament was vasten vooral zichtbaar. We lezen dat mensen in zak en as gaan, hun kleren scheuren en vaak geen sieraden om deden.
De reden en het doel was in het Oude Testament ook anders dan in het Nieuwe Testament. Vaak was de reden in het Oude Testament: Wie weet heeft God berouw en wil Hij ons genadig zijn, ondanks dat we dat niet verdiend hebben.
Vaak wordt het vasten gebruikt in het Oude Testament als antwoord op geestelijke noden, gebeurtenissen en situaties. Het heeft een geestelijk doel. God zoeken, berouw hebben, Gods vergeving vragen of herstel. Spijt en onderwerping. Maar ook vasten mensen in het Oude Testament als er dreiging ontstaat, om zo de dreiging af te wenden maar ook als uiting van verdriet.

Wat voorbeelden uit het Oude Testament wat betreft vasten:

Exodus 34:28 à Mozes was 40 dgn en nachten bij de Heere en at en dronk niet.
Esther 4:3,16à Esther en het volk van Israël, omdat Haman alle Joden wilde laten doden)
Richteren 20:26 à Israëlieten strijden tegen Benjaminieten bij Gibea, verloren de eerste 2 dagen waarna ze naar het huis van de Heere gingen en daar voor Zijn aangezicht vastten
Daniel 9:3 à Nadat Daniel ontdekt had in de boeken dat God tegen Jeremia had gezegd dat 70 jaar na de verwoesting van Jeruzalem de ballingschap voorbij zou moeten gaan begon te bidden met vasten.

Vasten in het Nieuwe Testament

Ook in het Nieuwe Testament zien we vasten terug komen.

Matheus 6: 1 t/m 18. Hier staan drie dingen die discipelen van Jezus doen: Geven, bidden en vasten. Er staat niet ‘als u geeft, bidt of vast’ maar: Wanneer u geeft/ bidt of vast. Jezus gaat er dus vanuit dat Zijn discipelen het doen
Lukas 2: 37 Anna was een weduwe en diende God dag en nacht met vasten en bidden.
Lukas 4: 4 Als Jezus wordt verzocht door de duivel in de woestijn zegt Hij: Er staat geschreven dat de mens van brood alleen niet zal leven, maar van elk woord van God.
Lukas 5: 33 t/m 35 de farizeeën en Schriftgeleerden vragen aan Jezus waarom Zijn discipelen niet vasten. Dan zegt Jezus; kan je de bruiloftsgasten laten vasten als de Bruidegom bij hen is? Maar daarna zegt Hij: de dagen zullen echter komen, wanneer de Bruidegom van hen weggenomen zal zijn; dan, zullen zij vasten.
Handelingen 13: 2,3 de gemeente in Antiochië vastte voordat Barnabas en Saulus uitgezonden werden om tot inzicht te komen.
1 Korinthe 7: 5 Noemt Paulus het als onderdeel van het huwelijk.

In het nieuwe testament is vasten meer verborgen, iets van de ‘binnenkamer’. Jezus zegt in Matheus 6: wanneer u vast, toon dan geen droevig gezicht, en zorg dat het door de mensen niet gezien wordt als u vast. Maar door uw Vader Die in het verborgene is; en uw Vader, Die in het verborgene ziet, zal het u in het openbaar vergelden. Wel werd er soms in groepen gevast, zoals in Handelingen door de gemeente samen.

Doel/ motivatie om te vasten

Wat ik al zei bij de definitie van vasten is het doel om te vasten Innah nephesh’. Jezelf verootmoedigen. Het gaat niet om uiterlijk vertoon, of om een gebod waar we aan moeten voldoen. Geen goed werk waar we een beloning voor krijgen. Maar we doen Innah nephesh, jezelf verootmoedigen op welke manier dan ook. Je beseft vaak pas echt dat je je aan iets vasthoud als je je ervan onthoud. Ongemerkt kan iets zo belangrijk voor ons worden, dat we er teveel waarde aan zijn gaan hechten en het een soort afgod wordt. Een periode van onthouding kan ons dan het besef geven van waar het werkelijk om gaat.

Onze behoefte aan voedsel zegt iets heel fundamenteels over ons. Het laat ons zien dat we God nodig hebben, dat we anderen en dat we de geschapen wereld nodig hebben. Het toont onze afhankelijkheid van God. Ook hier: Innah nephesh: Ik heb u nodig!

Alles wat goed voor je is, kost in eerste instantie moeite, zo ook vasten. Vasten is het ervaren van een lege maag en de leegheid van de wereld. Het gaat tegen onze ‘maakbaarheidscultuur’ in. Maar we laten ermee zien dat we niet onszelf gelukkig kunnen eten of werken. Om gelukkig te zijn hebben we God nodig.
Vasten is een manier om weerstand te bieden aan de oerzonde om via eten het geluk te willen bereiken. Het dwingt ons om naar God op te zien. Hij alleen kan ons vullen en verzadigen.
Een van de grootste verleidingen in deze zondige wereld, is om door middel van voedsel steeds de zondeval over te doen, want we eten zo vaak om een leegte te vullen, om onze problemen niet onder ogen te hoeven komen.
Maar we zijn leeg zonder God, Jezus zegt in Lukas 4:4 (verzoeking in de woestijn): “Een mens leeft niet van brood alleen”.
Vasten brengt dit aan het licht. Je diepste wezen wordt blootgelegd, je kan voedsel met vasten niet meer gebruiken om je verlangens te sussen, je gevoelens te verzachten of jezelf verzadigd of blij te voelen. Vasten geeft je zicht op wie je werkelijk bent. Wie zijn we werkelijk als er niemand naar ons kijkt, in onze binnenkamer?
In waarachtige leegte is waarachtig leven!!

Vasten is je begeerten naar buiten laten komen, waardoor je ze moet erkennen, maar ook in gebed bij God mag brengen, waardoor je duidelijker ziet wie God is en wie je zelf bent. Het geeft geestelijke helderheid over wie we zelf zijn, en we krijgen meer oog voor de harde werkelijkheid van het lijden in de wereld.

Antropoloog Ernest Becker zei het zo:

“Vasten is een manier om de herrie van de wereld tot stilte te brengen en om te luisteren naar: het gerommel van de paniek die ons alles verborgen zit’.

Dit soort vasten is een manier om, voorbij onze eigen leegheid, mee te voelen met die van de ander. Het is een oefening in empathie, een bewust pijn dragen omwille van de ander. We begrenzen onszelf omwille van de ander, en volgen zo Christus na.
In het leegmaken van onszelf oefenen we het worden als Christus, die zichzelf leeggemaakt heeft.
Jezus volgen is niet alleen in Zijn leven geloven, maar Hem ook in Zijn levensstijl volgen. Juist in diepe dalen van verdriet en verlies wacht Hij op ons. We vinden Jezus juist daar, op de breuklijn van de schoonheid van het gebrokene. Innah nephesh.

Zelfs als onze gebeden en vasten niet beantwoord worden, vinden we in de ruimte die door het vasten ontstaat: Christus!

Het doel van vasten is Innah nephesh. Verootmoediging. Belijden dat je het zelf niet kan, maar het van God verwacht. En daarom kan vasten op elk moment. Als je je zonden wilt belijden, als je een beslissing hebt te nemen, voor een belangrijke taak of wat dan ook. Wel is het belangrijk dat je het nooit doet als een ‘goed werk’, maar altijd vanuit de ‘Innah nephesh’.

Helpt vasten in je bediening/ missie?

Toen ik dit onderzoek begon was ik benieuwd of vasten iets toevoegt aan zendingswerk. We mogen straks werken in Gods koninkrijk, is het dan belangrijk om vasten als Holy Habbit te hebben? Ik heb een vragenlijst gestuurd naar een aantal predikanten en missionarissen omdat ik hier benieuwd naar was. De algemene resultaten wil ik hierna kort doornemen, maar wat betreft dit punt, of vasten geholpen heeft in hun bediening/ missiewerk, zei iedereen ‘ja’. Iemand noteerde zelfs, dat het eigenlijk een ‘verplichting’ is als je in een spirituele strijd werkt. Verschillende noemden dat ze duidelijk Gods werk hadden gezien na bidden met vasten.
Ook kwam meerdere keren terug dat vasten hen had geholpen wanneer er een belangrijke beslissing genomen moest worden. God wees hen door bidden en vasten de weg.

Nu ik een en ander onderzocht hebt over vasten begrijp ik het ook. Ook nu weer; vasten is: Innah nephesh. Een overgave aan God, het totaal van God verwachten omdat we het zelf niet kunnen.

Juist in missie is dat zo belangrijk. We werken aan het front. Mensen die misschien nog nooit of nauwelijks over God gehoord hebben, we beleven transities, zijn vaak ver van familie, juist dan is het zo nodig om te vasten, om te belijden: God het is Uw werk, niet de onze. We verwachten het alleen van U omdat we het zelf niet kunnen. Door vasten zien we en belijden we dat we totaal afhankelijk zijn van de Heere.

Resultaten onderzoek

Voor mijn onderzoek vroeg ik verschillende zendingswerkers en predikanten óf ze vasten, en zo ja waarom. Het was mooi om de verschillende redenen te lezen. Een opsomming:
* onderdeel van toewijding aan God
* voor een belangrijke beslissing
* om Gods aanwezigheid te zoeken en met Hem verbonden te zijn
* om nederigheid te zoeken en mijn lichaam eraan te herinneren dat het minder belangrijk is dan de Geest.
* om naar God te luisteren
* Het is een dieper gebed
* navolging van Jezus en Zijn discipelen
* in geestelijke strijd (met mezelf, de kerk of anderen)
* om demonische machten uit te drijven
* om mezelf te disciplineren als het gaat om materialisme

Daarnaast vroeg ik wat ze verwachten van het vasten en of het hen dat ook gebracht had.
Iedereen antwoordde dat het had gebracht wat ze ervan verwacht hadden. Een samenvatting van de antwoorden: Het hielp focussen op de Heere, meer tijd met de Heere te hebben en door vasten een diep verlangen te krijgen naar God. Het gaf een dieper begrijpen van God en verbondenheid van Hem. Iemand schreef: Het is de puurste manier waarop je tijd met de Heere kan doornemen.
Daarnaast bracht het vaak meer dan mensen verwachten. Tijdens vasten werden er verschillende zegeningen ervaren. Duidelijke antwoorden op belangrijke beslissingen, vorming van persoonlijkheid/ karakter, zonden die duidelijk werden en gevuld worden met de Heilige Geest.

Of het geloof door vasten gegroeid is en/of de relatie met God verdiept, waren de antwoorden verschillend. Sommige zeiden dat het geloof niet perse verdiept was, of dat het vooral op het moment zelf hielp om een beslissing bewuster te maken. Anderen zeggen dat het hun geloof absoluut wel heeft versterkt. Onder andere omdat ze hebben gezien hoe God antwoordt en werkt in vasten, en dat dat het geloof deed groeien.
Iemand gebruikte een voorbeeld: Als je je leven vergelijkt met een ‘pijp’, dan raakt deze ‘verstopt’ met vuil van zonden etc. Vasten en bidden zijn de enige mogelijkheden om dit ‘vuil’ te kunnen ‘ontstoppen’ en reinigen.

Conclusie

Vasten is geen gebod die we in de Bijbel tegenkomen, zoals bidden ook geen gebod is. Toch is het iets wat Jezus ons leert, met name vanuit Matheus 6: ‘Wanneer u geeft, bid en vast’. Vasten en bidden worden altijd samen genoemd in de Bijbel. Vasten kan niet zonder gebed.
Na dit onderzoek verbaasd het me dat ik in mijn leven zo weinig heb gehoord en gelezen over vasten, en dat het ook niet ‘gewoon’ is in de Nederlandse kerken. Ik heb gelezen dat dit onder andere is gekomen als een reactie op de Roomse kerk, omdat het gebruikt werd als een ‘goed werk’. Het was te activistisch, teveel van: ‘we moeten zelf iets doen’. Maar ik geloof dat het wel Bijbels is, en daarom is het goed dat er wel steeds meer aandacht voor komt in de reformatorische kerken.
Voor mijzelf is de conclusie dat vasten een waardevol onderdeel mag zijn in het leven van een volgeling van Jezus.
Ik las in een artikel, en dat onderstreep ik graag en herken ik bij mezelf:
Misschien is vasten wel zo moeilijk omdat het je laat knielen en omdat het ‘Innah nephesh’ ademt. Je zegt ermee dat je het van God verwacht, je afhankelijk van Hem bent.
Maar is dat niet een houding die tegen ons ‘ik-gerichtheid in gaat? Zo vaak hebben we de houding: Ik kan wél verder, ik heb geen hulp nodig, ik regel het zelf wel en hou het zelf wel onder controle..
Misschien is het daarom dat ik me er ver van hield.
Afhankelijkheid, overgave, nederigheid, het is iets wat ik vanuit mezelf niet zoek. Maar toch is het wat ik moet en mag belijden.. zonder God kan ik niet. Ik heb Zijn hulp nodig bij iedere stap.
Niet omdat het moet, hoort of ik daarmee iets ‘bereik’ of ‘verdien’. Maar om te komen bij het kruis van Jezus en Zijn genade te ontvangen.